De burgerdienst als dam tegen polarisatie

Nog voor het goed en wel was begonnen, leek er al een zekere moeheid in het leven van de jonge Marius te zijn geslopen. School leek hem niet langer te interesseren. Aan wat hij erna zou doen durfde hij al helemaal niet te denken. Hij worstelde zich met moeite door het middelbaar en werd opgeroepen voor de Noorse dienstplicht. In het leger leerde hij de limieten van zijn doorzettingsvermogen kennen. Slurpend aan een dampende tas koffie in een warm bureau studeren, voor het eerste besefte hij wat een luxe dat was. Hij ontdekte er dat veel van zijn leeftijdsgenoten niet in dezelfde beschermde omgeving en school waren opgegroeid als hijzelf. Allen kaalgeschoren en in uniform groeide het inlevingsvermogen van elk van de recruten voor elkaars verschillen met de dag. In een diverse omgeving waar iedereen gelijk is leer je meer, en sneller, ontdekten ze gaandeweg. Wederzijds respect werd vriendschap en vriendschap versterkte het prille zelfrespect en -vertrouwen van deze jongeren.

Voorstaanders van de (burger)dienstplicht voor jongeren moeten het jammer genoeg stellen met anecdotes zoals die van mijn schoonbroer om hun overtuiging kracht bij te zetten. Het beperkte beschikbare cijfermateriaal over buitenlandse ervaringen is oftewel tegenstrijdig, oftewel nietszeggend, en al helemaal niet vertaalbaar naar de Belgische context.

Wat we wel met zekerheid weten is dat de polarisatie tussen de verschillende gemeenschappen in België sterk is toegenomen sinds de vluchtelingencrisis en aanslagen (UNIA, 2017); dat ons onderwijssysteem niet de sociale mixer en lift geworden is waar beleidsmakers zo lang op hoopten (OESO, 2016). Kortom, naast het bestrijden van discriminatie, het bevorderen van verdraagzaamheid en het onderwijssysteem blijven hervormen, moeten we op zoek naar andere instrumenten die het samen leven in diversiteit kunnen verbeteren. Het is onze overtuiging dat een burgerdienst voor jongeren zo’n hefboom kan zijn.

En blijkbaar is de vrijdaggroep daarin niet alleen. Toen wij ons voorstel een aantal maanden geleden lanceerden werd onze oproep massaal gedeeld op sociale media. Experten als psychiater Dirk Dewachter en econoom Geert Noels steunden het. Uit een rondvraag die VTM op haar website organiseerde bleek dat 2/3e van de bijna 30 000 deelnemers voor de herinvoering van de dienstplicht was. Op voorstel van Peter Van Rompuy stemde het CD&V congres onlangs een resolutie goed die in voldoende plaatsen en een sociaal statuut voorziet voor iedere jongere die vrijwillig een burgerdienst wil doen. En Minister van jeugd Sven Gatz (Open Vld) start dit jaar nog met pilootprojecten.

Ook in het buitenland heeft de dienstplicht de wind in de zeilen. Zweden voerde ze onlangs opnieuw in. In Nederland legde CDA ze op de onderhandelingstafel voor de nieuwe regering. En ze staat eveneens in het programma van Frans Presidentskandidaat Emmanuel Macron.

We zijn overtuigd dat de verplichte burgerdienst voor jongeren in ons land de basis zal vormen van een nieuw, inclusief sociaal contract dat participatie en verantwoordelijkheid vooropstelt. Tegelijkertijd bouwt de jeugd zo autonoom burgerlijke en sociale rechten op zoals het stemrecht, pensioen en gezondheidszorg.

En Marius? Dankzij een lening studeerde hij vorig jaar af aan het prestigieuze London School of Economics. Hongerig en vol vertrouwen in de toekomst.